SpaceX’in devasa Starship roket programı, 2025 yılı başında yaşanan bir test kazasıyla yeniden tartışmaların odağına girdi. 16 Ocak’ta gerçekleştirilen test uçuşunda Starship prototipi, SpaceX’in resmi ifadesiyle “yükseliş sırasında ani ve planlanmamış bir parçalanma” yaşadı. Bu teknik tanım, roketin uçuş sırasında patladığını doğrulayan örtülü bir kabul olarak yorumlandı.
Olayın ardından internete yansıyan çok sayıda video, Starship’e ait parçaların atmosfere yeniden giriş sırasında Batı Hint Adaları’ndaki Turks ve Caicos üzerinde alevler içinde ilerlediğini gösterdi. Bilim kurgu filmlerini andıran görüntüler sosyal medyada geniş yankı uyandırırken, SpaceX CEO’su Elon Musk olayı şu sözlerle ti’ye aldı:
“Başarı belirsizdir, ancak eğlence garantilidir!”
YANMIŞ ENKAZ PLAJLARA SAÇILDI
Ancak olayın etkileri sosyal medyadaki görüntülerle sınırlı kalmadı. Turks ve Caicos Adaları sakinleri, normalde el değmemiş olan plajlarda yanmış kauçuk parçaları ve metal enkaz bulduklarını bildirdi. Benzer bir olayın 24 Şubat’ta neredeyse aynı şekilde tekrarlanması, bu kez havayollarını da alarma geçirdi. Bölgeden geçen uçuşlar, yanmakta olan metal parçalarından kaçınmak için rotalarını acilen değiştirmek zorunda kaldı.
450 YOLCU POTANSİYEL FELAKETİN EŞİĞİNDEN DÖNDÜ
Olaydan 11 ay sonra, Wall Street Journal (WSJ) tarafından elde edilen Federal Havacılık İdaresi (FAA) belgeleri, riskin kamuoyuna yansıtılandan çok daha büyük olduğunu ortaya koydu. Belgeler, toplamda 450 yolcu taşıyan üç uçağın — bir JetBlue, bir Iberia Airlines yolcu uçağı ve bir özel jet — Starship enkazından tehlikeli derecede yakın geçtiğini gösterdi.
Her üç uçak da güvenli şekilde iniş yapmış olsa da, raporlara göre enkazdan herhangi bir parçanın uçağa isabet etmesi halinde büyük bir havacılık faciası yaşanabilirdi.
HAVA TRAFİK KONTROLÖRLERİ ŞAŞKIN: “NEREDEYSE TÜM HAVA SAHAMIZ ENKAZLA DOLDU”
WSJ’nin ulaştığı FAA raporunda, hava trafik kontrolörlerinin uçakları enkaz alanından uzak tutabilmek için olağanüstü çaba harcadığı, bunun da iş yükünü ciddi biçimde artırarak “potansiyel olarak aşırı bir güvenlik riski” oluşturduğu vurgulandı.
Bölgedeki bir hava trafik kontrolörünün kayıtlara geçen sözleri durumu özetledi:
“Size bilgi verilip verilmediğini bilmiyorum ama bir roket fırlatıldı ve görünüşe göre roket patladı. Miami ile aramızdaki neredeyse tüm hava sahamızda enkaz vardı. Tüm uçakları bu bölgeden uzak tutmam gerekiyordu.”
SPACE X’TEN GECİKMELİ BİLDİRİM
FAA belgelerine göre SpaceX, Starship’in patladığını resmi ihbar hattı üzerinden zamanında bildirmedi. Bu hat, pilotların ve hava trafik kontrolünün hızlı şekilde uyarılması için tasarlanmıştı. Önceden belirlenmiş uçuşa yasak bölgeler, SpaceX’in Starship ile bağlantıyı kaybetmesinden dört dakika sonra devreye alındı. Ancak şirket, aracı kaybettiğini FAA’ya 15 dakika sonra doğruladı.
FAA’YA YÖNELİK SORULAR VE WASHINGTON ETKİSİ
Wall Street Journal haberi, Elon Musk’ın Washington’daki güçlü siyasi ilişkilerinin, FAA’nın SpaceX’e karşı daha müsamahalı davranmasında rol oynamış olabileceğine de dikkat çekti. Rapora göre FAA, güvenlik risklerinin ele alınmasını öngören kendi politikalarına rağmen, Ağustos ayında bir güvenlik incelemesini askıya aldı ve mevcut önlemlerin yeterli olduğunu savundu.
SPACE X’TEN SERT YALANLAMA
SpaceX ise iddiaları sert bir dille reddetti. Elon Musk’ın sahibi olduğu X platformunda şirket hesabından yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Bu, bir başka yanıltıcı ‘haber’. Haber sektörüne karşı sorunlu bir geçmişi olan, değişken karakterli bir CEO’nun sesini yankılıyor. Muhabirlere art niyetli muhalifler tarafından eksik ve yanıltıcı bilgiler verilmiştir.”
Açıklamada ayrıca, “SpaceX, fırlatma ve yeniden girişler sırasında hava sahasını sorumlu şekilde kullanmaya ve karada, denizde ve havadaki insanların güvenliğini korumaya kararlıdır” denildi.
STARSHIP TESTLERİ DEVAM EDİYOR
Tartışmalara rağmen SpaceX, yinelemeli tasarım yaklaşımıyla Starship süper ağır fırlatma sistemi üzerinde çalışmayı sürdürüyor. Bu yaklaşım, bugüne kadar bir düzineden fazla büyük patlamaya yol açmış durumda.
Şirketin en son, 13 Ekim’de gerçekleştirdiği 11. tam ölçekli testte, Starship kalkıştan sonra uzayda bir süre uçtu ve ardından Hint Okyanusu’na kontrollü şekilde iniş yaptı. Daha güçlü yeni bir versiyonun ise önümüzdeki yılın başlarında test edilmesi bekleniyor.
Ancak FAA belgeleri ve WSJ’nin ortaya koyduğu bulgular, Starship testlerinin havacılık güvenliği üzerindeki etkileri konusunda soru işaretlerinin henüz ortadan kalkmadığını gösteriyor.
