Değerli okurlar,
Bazen bir uçağın düşüşünde hafızalar da parçalanır. Gürcistan sınırına yakın bir noktada kaybolan C-130E uçağımıza ilişkin görüntüler sessiz çığlık atıyor bize. Çünkü ortada alışılmış türden bir kaza manzarası yok; havada paramparça olmuş bir gövde, bütün hâlde döne döne düşen kanatlar ve yerde büyük bir patlama…
Bir uçak düşebilir; fakat uçakların havada iki ana bölümünün koparak ayrılması, nadir görülen, çoğu zaman derin yapısal veya dışsal bir etkiden kaynaklanan bir tabloyu gösteriyor bize.
Peki ne oldu?
Amatör çekimlere bakan herkes benzer bir sonuca varıyor:
Havadan düşen parçalardan sadece kanat bölümü görece “bütün”. Kanatlar dört motorla birlikte döne döne düşüyor; ön ve arka gövde ise çoktan kopmuş. Bu, bize ilk önemli ipucunu veriyor.
Kanatlar uçağın en dayanıklı yapısal bölgesidir; gövde ise basınca, titreşime ve darbeye karşı daha hassastır. O nedenle bir uçağın kanatlarının kalıp hâlinde düşmesi, “gövdenin önce ayrılmış olabileceği” fikrini güçlendiriyor.
Bu tablo farklı ihtimalleri akla getiriyor:
1. İç Patlama İhtimali
Rus medyasında dillendirilen “iç patlama” iddiası tamamen spekülasyon olsa da, gövdenin kopması bu ihtimali teknik olarak masadan da kaldırmıyor.
Patlamanın nerede olduğu yakıt tankı, kargo, kabin içi tüm senaryoları değiştirir.
Ancak unutmayalım:
Her patlama sabotaj değildir; yakıt buharı kaynaklı patlamalar, basınçlı tank arızaları, hidrolik sistem kaynaklı ani yanmalar da iç patlamaya benzer etki yaratabilir.
2. Ani Basınç Boşalması (Rapid Decompression)
Bazı uçak kazalarında gövde, basınç nedeniyle “yırtılır”.
Bu durum tarihte örneksiz değil. İngiliz “Comet” faciası, yalnızca pencere kenarlarındaki metal yorulmasından kaynaklanan mikro çatlaklarla başlamıştı.
C-130E’nin kazasındaki görüntülerde gövdenin ikiye ayrılması, akla şu soruyu getiriyor:
Gövde basınç altında mı çöktü?
Metal yorgunluğu, özellikle onlarca yıllık filolarda hiç yabancı değil. Türkiye’nin bu uçakları aldığı yıl, modernizasyon tarihi, bakım kayıtları her ayrıntı önemli. MSB’nin açıklamasına göre uçak 2025 sonbaharında bakım görmüş olsa da, bazı yapısal çatlaklar PDM süreçlerinde bile tamamen görünmeyebilir.
3. Yapısal Hasar veya Motor Pervane Arızası
2017’de ABD’de yaşanan C-130 kazası, bugün yaşanan tabloya oldukça benziyor.
Orada bir pervane palinin kopması, gövdeyi delmiş, ani basınç boşalması yaratmış ve uçak havada parçalanmıştı.
Bu tip kazalarda:
- Gövde delinebilir,
- Basınç boşalması büyüyen yırtılmalara yol açabilir,
- Kuyruk ve arka gövde aerodinamik yükle kopabilir.
Gürcistan’daki kazada da kuyruk ve arka gövdenin ayrılması bu ihtimali görmezden gelinemeyecek seviyede güçlü kılıyor.
4. Elektrik Sistemi Kaybı veya Mürettebatın Bilinç Kaybı
Kaza öncesi hiçbir distress çağrısı yapılmamış olması kritik bir durum:
- Elektrik sisteminin tamamen çöktüğü,
- Kokpitin ani basınç kaybıyla işlevsiz kaldığı,
- Mürettebatın bilincini kaybettiği,
- Ya da olayın birkaç saniye içinde yaşandığı
senaryolarını olası kılıyor.
Bir pilot distress çağrısı yapamaz hâle geldiyse, bunun nedeni genellikle şiddetli ve ani bir olaydır.
5. Dışsal Etki (Çok düşük ihtimal)
“Füze” iddiaları da dillendirildi. Ancak füze temasının tipik izleri yakıt yangını, gövde yanıkları, parçacık izleri varsa soruşturma tarafından derhal tespit edilir.
Şimdilik bu ihtimal yalnızca teknik olarak uzak bir köşede duruyor.
Gerçek şu ki, elimizde henüz doğrulanmış tek bir neden yok.
Sadece uzmanların gördüğü, raporların göstereceği ve enkazın söyleyeceği gerçek var.
C-130 filosunun uçuşlarının tedbiren durdurulması doğru bir adım.
Çünkü bu kaza yapısal, teknik ve operasyonel bir uyarı niteliği taşıyor.
Bu kazanın yanıtları büyük olasılıkla aylar sonra ortaya çıkacak.
Ama şu açık:
Havada ikiye bölünen bir C-130’un bize anlatacak çok şeyi var.
Yeter ki duyabilmek için bekleyelim ve ısrarla soralım:
“Bu uçak neden gökyüzünde sessizce parçalandı?”
“C-130 kazasında 20 kahraman şehidimiz var; tüm şehitlerimize Allah’tan rahmet, ailelerine sabır ve metanet ve başsağlığı diliyorum. Vatan sağ olsun.”
