Sudan’da iç savaşın şiddeti artarken, Batı Kordofan’daki stratejik Heglig petrol tesisinin paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) tarafından ele geçirilmesinin ardından, Port Sudan’daki Osman Digna Hava Üssü’nde askeri bir nakliye uçağı düştü. Kazada tüm mürettebat hayatını kaybetti.
Savaşın harap ettiği Sudan’da, askeri ve siyasi dengeleri etkileyen gelişmeler peş peşe yaşanıyor. AFP’ye konuşan askeri kaynaklara göre, Salı günü doğu Sudan’daki Port Sudan kentinde bulunan Osman Digna Hava Üssü’ne iniş yapmaya çalışan bir Ilyushin Il-76 askeri nakliye uçağı, teknik arıza nedeniyle düştü. Kazada uçaktaki tüm mürettebat yaşamını yitirdi. Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF), uçakta kaç kişinin bulunduğuna dair resmi bir açıklama yapmadı.
Port Sudan’daki hava üssü, son aylarda artan saldırılarla dikkat çekiyor. Mayıs ayında insansız hava araçları, havaalanı dahil olmak üzere kent genelindeki stratejik noktaları hedef almıştı.
Batı Kordofan’da Kritik Kayıp: Heglig Petrol Sahası RSF Kontrolünde
Uçak kazasının yaşandığı gün, Sudan Tribune ve Al Jazeera’nin aktardığı bilgilere göre, RSF güçleri Batı Kordofan eyaletindeki Heglig petrol sahasının kontrolünü ele geçirdi. Sudan’ın en büyük petrol tesislerinden biri olan Heglig, Sudan ve Güney Sudan için günlük 80 bin ila 100 bin varil ham petrol işliyor ve Port Sudan’a uzanan kritik boru hattının çıkış noktasında bulunuyor.
Askeri kaynaklar, ordunun ayrıca Batı Kordofan’daki stratejik geçitlerden biri olan Babnusa bölgesinden de çekildiğini doğruladı. RSF, bu bölgenin kontrolünü Aralık ayı başında ele geçirdiğini duyurmuştu.
Heglig’in kaybı, askeri yönetim yanlısı Sudan hükümeti için ciddi bir ekonomik ve stratejik darbe olarak değerlendiriliyor.
Çatışmaların Merkezi Kordofan’a Kaydı
Sudan hükümetinin eski danışmanlarından Ahmed İbrahim, El Cezire’ye yaptığı açıklamada, Heglig’e yönelik saldırının, Güney Sudan’ı kendi safına çekmeyi amaçlayan daha geniş bir stratejinin parçası olduğunu söyledi. Uzmanlara göre, El-Fasher’in düşmesinin ardından çatışmaların ağırlık merkezi Kordofan bölgesine kaydı.
Birleşmiş Milletler, bu bölgeyi açıkça “suç mahalli” olarak nitelendirirken, RSF’nin orta ve batı Sudan’daki ilerleyişinin ülkeyi fiilen ikiye bölme riski taşıdığı uyarısında bulunuyor.
Uluslararası Tepkiler ve Yaptırımlar
Uçak kazasının yaşandığı gün, ABD, RSF adına savaşmaları için Kolombiyalı paralı askerleri organize etmekle suçlanan dört Kolombiyalı şahıs ve dört şirkete yaptırım uyguladığını açıkladı. Ancak, The Sentry adlı ABD merkezli araştırma kuruluşunun raporunda adı geçen, Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Global Security Services Group bu yaptırımların dışında bırakıldı.
BAE, RSF’ye destek verdiği yönündeki iddiaları ise reddetmeye devam ediyor.
ICC’den Tarihi Karar
Aynı gün, Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), Janjaweed olarak bilinen Halk Savunma Kuvvetleri’nin eski liderlerinden Ali Kuşayb’ı, 2003–2004 yıllarında Darfur’da işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çarptırdı. Bu karar, ICC’nin Darfur’daki suçlarla ilgili verdiği ilk mahkûmiyet olması açısından tarihi önem taşıyor.
İnsani Kriz Derinleşiyor
Nisan 2023’ten bu yana süren çatışmalarda on binlerce kişi hayatını kaybetti, 12 milyondan fazla insan yerinden edildi. Dünya Gıda Programı, ülkede 20 milyon insanın ciddi gıda kıtlığı, 6 milyon kişinin ise açlık sınırıyla karşı karşıya olduğu uyarısında bulunuyor.
Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) Uluslararası Başkanı Javid Abdelmoneim, Sudan’da kitlesel vahşetin “yeni normal” haline gelmesine izin verilmemesi gerektiğini belirterek, özellikle Kordofan’daki çatışmaların siviller için felaket boyutuna ulaştığını vurguladı.
