Bir hava yolu operasyonunun sorunsuz yürütülebilmesi için pilotlardan teknisyenlere, kabin memurlarından yer operasyon memurlarına kadar birçok birim önemli rol oynuyor. Ancak havacılıkta kritik görev üstlenen bir meslek grubu var ki kamuoyunda bilinirliği oldukça düşük: Flight dispatcherler.
Uçuşun başlangıç aşamasından inişine kadar tüm süreci yöneten dispatcherler, uçuş bilgilerini ilgili tüm birimlere aktarıyor; sabotaj, uçak kaçırma, kaza kırım gibi acil durumlarda kritik iletişim ve yönlendirmeleri gerçekleştiriyor. Uçağın rotasından meteoroloji verilerine, yakıt planlamasından maliyet analizine kadar her adımda imzaları bulunuyor.
“Pilotlar uçağa gelmeden uçuşu biz planlıyoruz”
AJet Uçuş Harekat Müdürü Orhan Atmaca, 23 yıllık tecrübesiyle mesleğin önemini AA muhabirine anlattı. Atmaca, hazırladıkları uçuş paketleri sayesinde kaptanların uçuşa hazır bir planla geldiğini belirterek:
“Kaptanlar uçağa gelmeden önce tüm meydan bilgilerini, hava durumunu, yolcu ve ağırlık verilerini derleyip uçuş planını hazırlıyoruz. Uçak inene kadar da takip sistemiyle operasyonu izliyoruz.” dedi.
Atmaca, türbülans tahmini gerektiren bir Berlin uçuşunda, uçağın rotasını ve irtifasını optimize ederek yolcuların olumsuz hava koşullarından etkilenmesini önlediklerini örnek gösterdi.
“Rötarlar emniyet için yapılan gecikmelerdir”
Yolcuların çoğu zaman tepki gösterdiği rötarlar hakkında da konuşan Atmaca, bu gecikmelerin tamamının emniyet odaklı olduğunu vurguladı:
“İniş meydanının hava koşulları, görüş seviyesi veya kar yağışı elverişli değilse uçuşu öteliyoruz. Aksi durumda uçak kaza riskiyle karşı karşıya kalabilir.”
Aşırı sıcak havalarda ağırlık kısıtlamasına gidildiğini, bunun bazı durumlarda valizlerin indirilmesini gerektirdiğini de ekledi.
“Dispatcher ve operasyon kontrol birimi havacılığın mutfağıdır”
Mesleğin yeterince tanınmadığını belirten Atmaca, dispatcherliği şöyle tanımladı:
“Biz bir hava yolunun karargâhıyız. Havacılık operasyonlarının beyni ve kalbiyiz. Kaptanlarımızın havadayken gözü kulağı oluruz.”
Deprem, savaş, darbe girişimi gibi olağanüstü durumlarda dahi uçuşların emniyetli şekilde devam edebilmesi için görev başında olduklarını vurguladı.
“Havacılık tutkumu dispatcherlikle daha da geliştirdim”
Eski kabin memuru olan AJet Operasyonel Emniyet ve Verimlilik Lideri Doğuş Suray Kara, kariyer yolculuğunu şu sözlerle anlattı:
“Kabin memurluğundan sonra dispatcherliği keşfettim. İşin tam kalbine girmek istedim. Havacılık tutkumu bu meslekle daha çok besledim.”
Orta Doğu gibi riskli hava sahalarında uçuş güvenliği için rota optimizasyonu yaptıklarını belirten Kara, yolcular fark etmese de rota değişikliklerinin emniyet gereği planlandığını söyledi.
Mesleğin sık sık kokpit ve kule görevleriyle karıştırıldığını ifade eden Kara, dispatcherliğin üniversite mezunları için önemli bir kariyer fırsatı sunduğunu da sözlerine ekledi.
Dispatcherler: Havacılığın görünmeyen ancak vazgeçilmez gücü
Flight dispatcherler, her uçuşu adım adım sanal olarak yaşayıp tüm riskleri önceden analiz ediyor, maliyet optimizasyonu yaparak hava yolu şirketlerine tasarruf sağlıyor ve her koşulda uçuşların emniyetli ve verimli şekilde gerçekleşmesini sağlıyor.
Sivil havacılık operasyonlarının sürdürülebilirliği için kritik önem taşıyan bu meslek grubu, uluslararası sivil havacılıkta “görünmeyen kahramanlar” olarak kabul ediliyor.
