İrevan’ın dik yokuşu oraya giden değilem.
(Kars türküsü)
Başlıktaki sorunun cevabını bulmak için, bundan tam 110 yıl geri gidip, o tarihte ne olduğuna bakmak lazım. Yedi cephede yedi düvele karşı savaş veren Osmanlı arkadan vurulmak gibi bir sorun yaşamaktan korkmuştu. Bu nedenle devlet aklı, tebaasındaki Ermenileri 1915 yılında Suriye’ye göçe zorlayıp, istemeyerek de olsa acı bir dram yaşanmasına sebep olmuştu.
Adına tehcir denilen bu zorunlu göçte binlerce insan yerinden, yurdundan oldu, binlercesi de yollarda can verdi.
Bu arada Ermeni çetelerin Anadolu’daki saldırılarında da binlerce Türk can ve mal kaybına uğradı. Onlar da evlerini barklarını terk edip zorunlu göç ettiler. Ermenilerden sağ kalanlar değişik yer ve coğrafyalara savrulup, oraları kendilerine vatan değil, yurt bellediler.
Osmanlı’ya güvenerek himayesinde kalanlar da zamanla yaralarını sarma gayretine düşüp, hayata tutundular. Birinci Dünya Savaşı’nın bitimi ve ardı sıra Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu herkesin bir arada ve barış içinde yaşamasının yolunu açtı.
Yıllar böyle geçti. Ta ki, 1970’li yıllara gelinceye kadar. Kendilerine ‘Ermenistan’ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu’ (Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia) ASALA adını veren bir terör örgütünün Türk diplomatlarına karşı başlattığı saldırı Türkiye’nin Ermenilere ve Sovyetlerin idaresi altındaki Ermenistan’a bakış açısının değişmesine yol açtı. 1990’lı yıllarda diplomatik ilişkilerini kesen ve 1993’te de sınırlarını kapatan Türkiye ile Ermenistan arasındaki resmi ilişkiler, 2008’de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün maç ziyaretiyle biraz ilerleme gösterdiyse de ardından yine eski haline döndü.
Azerbaycan’ın Karabağ’ı geri almasıyla 14 yıl sonra 2021’de başlayan normalleşme süreci kapsamında özel temsilciler vasıtasıyla yürütülen görüşmelerden sonra 14 Ocak 2021’de Moskova’da yapılan toplantıda ilk olarak uçak seferlerinin başlatılması kararı alınmıştı. Daha önce Fly Air ve Atlasjet tarafından yapılan ve sonra kesintiye uğrayan uçak seferleri için bir engel yoktu. İşte bu nedenle Ermenistan Sivil Havacılık Komitesi, Erivan’a uçmak için başvuruda bulunan Pegasus Hava Yolları’na haftada üç uçuş izni verdi. Türkiye’ye uçmak isteyen Ermenistan tarafının (Moldovya orijinli) Fly One Armenia adlı şirketine de Türk sivil havacılık otoritesi SHGM, haftada üç uçuş hakkı tanıdı. Mutabakata göre ilk uçuşlar, 2 Şubat 2022 tarihinde karşılıklı olarak yapılacaktı. Erivan Zvartnots Havalimanı’ndan kalkan Fly One Armenia İstanbul Havalimanı’na indi ve çiçeklerle karşılandı. Aynı gün Pegasus’un uçağı da Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan kalkıp Erivan Havalimanı’na indi. Bir sorun çıkmadı.
Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Aram Ananyan, “Şehirleri ve insanları tekrar birbirine bağlıyoruz. Herkesi memnuniyetle ve sevgiyle Ermenistan’a davet ediyorum” diyordu, ancak Türk Hava Yolları o günlerde Erivan’a sefer yapmayı düşünmedi, çünkü Ermenistan ile siyasi ilişkilerimiz normalleşmemişti.
Yolcu potansiyelinin de yeterli sayıya ulaşmamış olması da ayrı bir nedendi. Erivan-İstanbul arası 2 saat olan bu uçuşlarda 2019 yılında sadece 61 bin 431 yolcu taşınmıştı. Bu sayı çok azdı.
Yolcu sayısının az olmasının nedeni Ermenistan nüfusunun 3 milyon kadar olmasının yanı sıra en büyük etken, iki halk arasındaki 100 yıldır devam eden soğukluktur demek hiç yanlış olmaz.
İşte bu soğukluğun giderilmesi ve iki halk arasında sıcak ilişkiler kurulması için bayrak taşıyıcı Türk Hava Yolları Kamuyu Aydınlatma Platformu’na bir açıklama yaparak Ermenistan’ın başkenti Erivan’a uçuş yapacağını açıkladı. Açıklamada “Ortaklığımız Yönetim Kurulu’nca, imkanlar ve pazar koşullarına bağlı olarak Romanya’nın Temeşvar şehrine ve Ermenistan’ın başkenti Erivan’a tarifeli sefer başlatılmasına karar verilmiştir” denildi.
Adına ne dersek diyelim, 1915 yılında yaşanan acı olaylar her iki milletin de üzülerek hatırladığı tarihi bir gerçektir.
İki ülke halkları arasındaki ilişkilerin gelişmesi, insanların birbirini tanıması ile mümkündür. Ermenistan’dan buraya çalışmak için, iş seyahati için gelenlerin yanı sıra az da olsa gezmeye gelenlerin varlığını görmek doğrusu iyi bir gelişme. Tabii bunu söylerken, Türk halkının da gezip görmek için Ermenistan’a gitmesi arzu edilen bir durumdur. İki ülkede de bu gelişmelerden memnun olmayanlar tabii ki vardır.
Siyasetçilerin masada imzalayacağı mutabakatlardan daha çok halkın birbirine yakınlığı önemlidir.
Ermenistan’dan bize turist gelmesi için havayolu ulaşımının yanı sıra, kara yolu seçeneği de göz ardı edilmemeli. 1993’te kapanan Akyaka -Akhurik, Alican-Margara, Doğukapı-Akhuryan demiryolu ve kara sınır kapılarının da en yakın zamanda açılması gereklidir.
Meseleye önce insani açıdan sonra da tabi ki ekonomik açıdan da bakabiliriz.
Her iki taraf bundan karlı çıkacaktır.
Mutlu yarınlar Türkiye’m.
ICAO kararı; yaş sınırı 65’te kalsın! Ticari pilotlar iki yıl daha uçabilmeli
Havayolu şirketleri birer ticari kuruluş olup, asıl amaçları elbette ekonomik açıdan daha fazla para kazanmaktır.
Ancak, para kazanmak için konulan kurallardan taviz vermeleri telafisi güç bazı sorunlar doğurur, insan hayatını tehlikeye atar veya ölümle sonuçlanan kazalara da neden olabilir. Bu kuralları globalde Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) koyar ve denetimini de yapar.
Örgüte bağlı olan 193 ülkenin, aynı şekilde birer Sivil Havacılık Otoritesi bulunmaktadır. Tıpkı bizdeki SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü) gibi.
Uluslararası üst kuruluşun kararlarına uygun olarak yerel otoriteler de kendi ülkelerindeki kararları alır ve denetim konusunu hayata geçirir. Havayolu ve turizm şirketlerinin ticari olarak bağlı olduğu özel üst kuruluş ise IATA adıyla bilinen Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’dir. 350’ye yakın havayoluyla sektörün yüzde 80’ını temsil etmekte olan IATA üyelerinin haklarını korur.
Kanada’nın Montreal kentinde 23 Eylül – 3 Ekim 2025 tarihleri arasında yapılan ICAO 42. Genel Kurulu’na bir öneri sunan IATA, üye havayollarının önemli istihdam sorunu olan pilotların çalışma yaşının 65’ten, 67’ye çıkması konusunda önemli bir öneri sundu.
IATA, yaş sınırının iki yıl artırılmasının sektördeki pilot açığını hafifleteceğini ve uçuş emniyetini riske atmayacağını savundu. Ancak, ICAO delegeleri, bu değişiklik önerisini kabul etmeyerek mevcut 65 yaş sınırının aynen devam etmesini kararlaştırdı. Bu kararla, “65 yaş üstü pilotların ICAO kuralları gereği uluslararası uçuşlarda görev alamayacağı” şeklindeki mevcut kural değişmeden aynen devam edecek.
Nasıl ki, pilot olmak için asgari yaş sınırı varsa, elbette bir üst sınır olması da bu kadar çok normal ve gereklidir.
Havayolu şirketleri işe alım yaparken 35 yaşında veya daha genç olmanızı tercih eder, ancak pilot olmak için üst yaş konusunda bir sınır bulunmuyor. Fakat, sağlıklıda olsanız yasalar 65 yaşından sonra sizi uçuştan men eder.
Bu konu gerçekten tartışmaya açıktır.
Pilotların hepsinin 65 yaşından sonra uçuş yapabilme kabiliyetini kaybettiği söylenemez. Periyodik sağlık testlerini yaptıran pilotların iki yıl daha uçması sağlanmalıdır. Çünkü, 65 yaş artık çok genç değilse bile yaşlı da sayılmayan bir yaştır. Kaldı ki, bütün pilotlar lisans kaybına uğramamak için sağlıklarına dikkat eden bir mesleğin mensubudur.
Tüm bunlara rağmen sağlık barajını aşamayan pilotların uçuştan alınması normal olup, buna sözümüz olamaz. Fakat, kalbinde, gözünde, kulağında mental kabiliyetlerinde bir gerileme olmayan, eli ayağı tutan, fakat 65 yaşını doldurmuş olan pilotların iki yıl daha uçmasında ne sakınca olabilir. Bu durum sektörde hep yaşanan pilot sıkıntısının da önüne geçecek, onların ailevi yaşantısına katkısı olacaktır.
Konunun insani boyutu da bulunuyor.
Uçuştan yaş haddi nedeniyle men edilen sağlıklı yüzlerce pilotun hayata küsmesi ve ailevi sorunlar yaşanması kaçınılmaz bir durumdur. Bu nedenle pilotların yaş sınırı 67’ye çıkarılmalı.