2025 yılının sonuna geldik. Yıl sonu ve yıl başı dönemlerinde yaşanan uçak kazalarının bugünlerde olmaması dileğiyle yazıma başlamak istiyorum. Özellikle 2024 çok talihsiz geçmişti.
2 Ocak 2024 günü Japan Airlines’a ait bir Airbus A350 uçağı ile Japon Sahil Güvenlik Teşkilatı’na ait bir De Havilland Canada Dash 8 uçağı Japonya’daki Haneda Havalimanı’nın pistinde çarpışmıştı. 25 Aralık 2024’te J2-8243 sefer sayılı Bakü–Grozni uçuşunu yapan AZAL yolcu uçağının Kazakistan’ın Aktau kenti yakınlarında düşmüş, kazada 3’ü mürettebat 38 kişinin hayatını kaybetmiş, 29 kişinin yaralanmıştı. 29 Aralık 2024’te Jeju Air’e ait Boeing 737-800 tipi uçak, Muan Havalimanı’na acil iniş yaptıktan sonra pist sonunu aşarak beton sete çarpmış ve alev almıştı. Kazada, uçaktaki 181 kişiden ikisi hariç tüm yolcular hayatını kaybetmişti.
Kuşkusuz 2025’in en üzücü olayı ülkemizi yasa boğan Azerbaycan’dan ülkemize gelmek üzere havalanan C130 askeri kargo uçağımızın Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşmesi olarak kayıtlara geçti.
Ancak havayolları ve havalimanları açısından 2025 çok verimli bir yıl oldu. 2026’nın 2025 gibi sürdürülebilir, üst seviyede operasyonel başarılara imza atılacak ve uçak kazalarından uzak bir yıl olması tek temennim.
Seyahat tarafında ise 2026 yılı için farklı kültürleri keşfetmek, yeni mutfakları tatmak, yeni insanlarla tanışmak ve bir çok anı biriktirmek için heyecan verici bir yıl olmasını umuyorum. Ancak bu kadar mutlu edici fırsatlar sunan seyahatin yanında endişeye mahal veren durumlarda söz konusu olabilir. Bunlardan en önemlisi ise iklim değişikliği ve küresel ısınma olarak biliniyor. Bu sebepten tatillerimizi de daha çevreci yapmamız gerekir. Seyahatseverler; konaklama, etkinlik, toplu taşıma gibi seçeneklerin karbon ayak izinin farkında değil. Seyahatlerinizde sera gazı emisyonun hacmine katkıda bulunabilirsiniz. 2026’da daha yeşil bir seyahat için yapılması gerekenler:
Direkt uçuşlarla daha yeşil bir hayat
Dünyadaki tüm havayolları Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği’ne (IATA) net sıfır karbon emisyonu sözü vermiş olsalar da buraya geçiş zaman alacak. Bu sistemde hedef 2050. Ancak 2050’ye kadar biz de yolcular olarak bu duruma yardımcı olabiliriz. Daha yeşil bir hayat için fedakarlıklarda bulunabiliriz. Mesela daha ucuz fiyata uçmak için aktarmalı uçuşları tercih edenler direkt uçuşlarla varış noktasına ulaşabilir. Çünkü bağlantılı uçuşlar yerine direkt uçuşlar daha az emisyon demek oluyor. Kalkış ve inişteki yakıt kullanımı oranı seyir halindeki bir uçağa göre daha az olduğu için direkt uçuşlar tercih ederek dünyanın kirlenmemesine katkıda bulunabiliriz.
Daha hafif bagajlarla uçun
Uçuşlarda hazırlayacağınız bagajlarınıza gittiğiniz yerde kullanmayacağınız gereksiz eşyaları doldurmayın. Kısa süreli tatillerde el bagajınızla uçmaya özen gösterin. Çünkü uçaklardaki ağırlık oranının artması yakıt tüketiminin de artmasına neden olur. “Benim bagajımın ağırlığından ne olacak?” diye tüm yolcuların aynı şekilde bir kafa yapısında olduğunu düşünürsek sonuç gerçekten şaşırtıcı çıkabilir. Öte yandan uçak altına verdiğimiz bagajların taşıma bantları, bagaj arabaları gibi süreçlerden geçtiğini unutmamak gerekir. Bu süreç daha yoğun enerji olarak adlandırılır ve çevresel olumsuz etkilere neden olabilir.
Daha fazla hidrojenle çalışan araçların kullanıldığı havalimanı tercih edin
Avrupa’nın en önemli havalimanlarından Amsterdam Schiphol, apronda gerçekleşen operasyonlarda hidrojenle çalışan araç kullanımında dünya lideri konumunda. Havalimanı, günlük operasyonlarında hidrojenle çalışan araçları kullanan ilk büyük uluslararası havalimanı olarak tarihe geçti. Schiphol gibi bir çok havalimanı bu tür çevre duyarlı çalışmalara imza atıyor. İstanbul Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı ve Antalya Havalimanı’nda da bunun gibi çevreye duyarlı bir çok projeye imza atılıyor. Siz de uçuşlarınızı yaparken havalimanının bu alandaki çalışmalarına göz atıp havalimanı tercihinizi ona göre yapabilirsiniz.
Yakın mesafelerde alternative seyahat araçları kullanın
Daha çevreci bir seyahat için kendi yolunuzu evden çıkmadan belirleyebilirsiniz. Mesela İstanbul Havalimanı’nda Ankara’ya uçacaksınız diyelim. Burası arabayla yaklaşık 5 saat, hızlı trenle, 4 saat 15 dakika, uçakla ise 1 saat 15 dakika civarı sürüyor. Çok acil işiniz yoksa hızlı tren tercih edilebilirsiniz. Gidip orada uzun süre kalacak bir yolcuysanız daha çevreci olmak için tren seyahati alternative olabilir. Avrupa’da devletler kısa mesafeli uçuş yapanların tren yolculuğu yapması için uzun yıllardır uğraşıyorlar.
Yerel yiyecekler tüketin
Seyahatinizi yaptığınız bölgeye özel yiyecek-içecek kullanımı karbon ayak izi için bir hayli önemli. Çünkü yerel yiyecekler o bölgeye yakın mesafedeki yerlerden gelir. Tarlada yetişen veya çiftliklerde üretilen ürünler hem daha taze hem daha sağlıklı ürünlerden oluşur. Yerel kaynaklı ürünlerle hizmet veren restoranlar bulmaya çalışın. Yerel yiyeceklerin fazla yol yapmadan masanıza geldiğini unutmayın. İthal bir ürünün uzun zaman yollarda olduğunu ve bu durumdaki yolculuklarında taşınma serüveninde bir çok karbon ayak izi oluşturduğunu hatırlatayım.
Çevreci aktivitelere katılın
Gittiğiniz otelde bulunan veya o bölgede düzenlenen aktivitelerde karbon ayak izini çoğaltır. Mesela oteldeki su sporlarında kullanılan motorlu araçlar bunlardan biridir. Su kayağı, parasailing, motorlu su sporları, banana, sörf, jet ski gibi çevreci olmayan aktivitelerden kaçının. Yüzme, bisiklet turları, trekking ve dağcılık gibi aktiviteler yapın. Yerel toplulukları, işletmeleri destekleyen ve doğaya saygı duyan turizm faaliyetlerine dikkat edin.